Tahmas Kurumsal Danışmanlık - Gelir - Harcama Zinciri Koparsa

Gelir - Harcama Zinciri Koparsa

Covid-19 virüsünün ekonomik yaÅŸamda yarattığı en ciddi tehdidin gelir – harcama zincirinin kopması ve bunun sonucunda üretimin durması olduÄŸunu görüyoruz. Bu zincirin kopmasının ne demek olduÄŸunu bir örnekle anlatmaya çalışayım: Geceleri 300 kiÅŸi ağırlayan ve 50 kiÅŸi çalıştıran bir restoran düÅŸünün. Bu restoran Covid-19 nedeniyle kapandığında neler olur? Ä°lk ay büyük olasılıkla çalışanlarını iÅŸten çıkarmaz, ücretlerini verir, kirayı da öder. Ama kapalı olduÄŸu için mal alımını durdurur. Bu restorana et, balık, sebze, salata malzemesi, meyve, ekmek, yaÄŸ, peynir, içki, alkolsüz içecek, su, çay, kahve, tatlı malzemesi, temizlik malzemesi satanlar satamaz olurlar. Restoranın elektrik, doÄŸalgaz gibi tüketimi düÅŸer. Ä°kinci ay da kapalı kalırsa büyük olasılıkla çalışanlarının yarısını iÅŸten çıkarır. Ä°ÅŸsiz kalan 25 kiÅŸinin harcamaları düÅŸer. Talep o kadar azalır. Onun dışında ilk ay olanlar aynen tekrarlanır, kira ödenemeyebilir. Restoran üçüncü ay da kapalı kalırsa kalan 25 çalışanı da iÅŸten çıkarır. Talepte 25 kiÅŸinin daha az harcamasının yarattığı düÅŸüÅŸ olur. Onun dışındakilerde ikinci ay olanlar aynen tekrarlanır. Bu kez restoran sahibi de birikimlerinin sonuna yaklaşınca onun da harcaması düÅŸer. Bu süre uzarsa büyük olasılıkla restoranın geri dönüÅŸü, yeniden açılması imkânı da kaybolur. Sonuçta bu iÅŸletme ekonomiden çekilmiÅŸ olur. Çekilen sadece o olmaz. EÄŸer yerine aynı çapta bir baÅŸkası açılmazsa bu restoranın yarattığı yukarıda deÄŸinilen ekonomi de yok olur. Çünkü ekonomide birinin harcaması bir baÅŸkasının geliri, onun harcaması da bir baÅŸkasının geliridir.

 

Buraya basitleÅŸtirmek amacıyla bir restoranı ele alarak açıkladığım örnek olayı ülke çapında binlerce restoran, kafe, maÄŸaza, dükkân, AVM için düÅŸünün. Bütün o iÅŸ yerlerine mal satanların mallarını satamadığını, satışlar düÅŸtüÄŸü için onların da önce çalışanlarını iÅŸten çıkarmaya baÅŸladığını sonra da iÅŸlerini tasfiyeye girdiÄŸini düÅŸünün. Ä°ÅŸte gelir – harcama zincirinin kopması böyle bir ÅŸeydir. Bu sorun bir ayda çözülürse söz konusu iÅŸ yerleri arasında az sayıda batış olur. Sorunun çözülmesi iki aya yayılırsa batan sayısı artar. Süre daha da uzarsa iÅŸ yerlerinin önemli bir bölümünü kaybederiz.

 

Bu aÅŸamada olayın çözümü için devletin gelirini kaybedenlere vergi gelirlerini ve diÄŸer gelirlerini kullanarak gelir enjeksiyonu yapması gerekir. EÄŸer bütçe açık veriyorsa o zaman borçlanmaya gidilir. EÄŸer borçlanma imkânı yoksa o zaman merkez bankasının yedek akçesi kullanılır. EÄŸer o da kullanılmışsa o zaman para basılır. Bir yandan da döviz ihtiyacını karşılamak için bu dönemde dış borçlanma zor olacağına göre IMF’den hızlı kredi desteÄŸi istenir. Bu destekler saÄŸlanarak kapalı kaldığı için çalışanlarını çıkarmak aÅŸamasına gelen iÅŸ yerlerinde bu çalışanların ücretleri devletçe ödenmek suretiyle iÅŸten çıkarılmaları önlenebilir. Söz konusu iÅŸ yerlerinin doÄŸal gaz, su, elektrik, kira, emlak vergisi, sigorta gibi sabit giderleri devletçe ödenerek bu iÅŸ yerlerinin kapanmaları önlenebilir. Tarım kesiminde çiftçilerin bütün kredi borçlarından bu döneme isabet edenler devletçe üstlenilir ve çiftçiye üretime devam etmesi için ek maddi destek verilir. Bunlar yapılmazsa üretim elden gider, devlet de vergi toplayamaz duruma düÅŸer. Bazıları bu tür desteklere deÄŸinirken yalnızca çalışanlardan söz ediyor ve iÅŸ verene deÄŸinmiyor. Oysa yukarıdaki restoran örneÄŸinde olduÄŸu gibi o iÅŸ yerleri olmazsa çalışanların çalışacağı ve gelir elde edeceÄŸi yer olmaz. O nedenle desteÄŸin iki taraflı olması çok önemli.

 

Alman toplumunun en büyük ekonomik travması, Birinci Dünya Savaşından sonra para basarak yaÅŸadıkları hiper enflasyondur. Almanya, bugün bu krizden çıkabilmek için baÄŸlı oldukları Avrupa Merkez Bankasının trilyonlarca Euro basmasını destekliyorsa oturup iki kez düÅŸünmek gerekir. 

 

 

http://www.mahfiegilmez.com/


PaylaÅŸ

WhatsApp İletişim Hattı