Kıdem tazminatı konusu yaklaşık 20 milyon çalışanı ilgilendiriyor. Bu nedenle tarafların uzlaÅŸtığı bir çözüm bulunması çok önemli. Mutlaka tarafların haklarını koruyan, adil bir sistem geliÅŸtirilmeli...
Kıdem tazminatlarının 11. Kalkınma Planı'na alan hükümet, oluÅŸturulacak kıdem tazminatı hesaplarını, bireysel emeklilik sistemine entegre etmeyi amaçlıyor. Ancak iÅŸçi ve iÅŸveren taraflarının kıdem tazminatlarının fona aktarılması konusunda endiÅŸeleri, itirazları var. Bunları baÅŸlıklar halinde ÅŸöyle özetleyebiliriz...
BIRIKMIÅž KIDEM TAZMÄ°NATLARI
Ä°ÅŸverenler ve iÅŸçiler açısından ana endiÅŸe kaynağı, çalışanların birikmiÅŸ kıdem tazminatlarının ne olacağı konusu. BirikmiÅŸ kıdem tazminatlarının bir anda bireysel emeklilik sistemine aktarılması, bu ekonomik konjonktürde, iÅŸveren tarafınca altından kalkılabilecek bir iÅŸ olarak görülmüyor. Çalışan tarafı ise, her ne kadar sisteme mesafeli duruyorsa da, öncelikli olarak birikmiÅŸ kıdem tazminatlarının sisteme nasıl aktarılacağını soruyor. Bu konuda farklı birkaç yaklaşım var:
- Bunlardan birincisi, belli bir tarihin milat kabul edilerek, o tarihten sonraki kıdem tazminatlarının fona aktarılması ÅŸeklinde. Daha önceden gelen birikmiÅŸ kıdem tazminatlarının ise, iÅŸveren nezdinde tutularak, kanunda belirlenen hallerde çalışana ödenebileceÄŸi ifade ediliyor.
- DiÄŸer yaklaşım, iÅŸverenin ayrı ayrı iÅŸçilerle görüÅŸerek, kıdem tazminatlarının fona aktarılması veya mevcut haliyle devamı konusunda anlaÅŸması ÅŸeklinde.
- Daha yeni bir yaklaşım ise, yeni iÅŸe baÅŸlayan iÅŸçilerin kıdem tazminatlarının fona aktarılması, eski iÅŸveren ile çalışan iÅŸçilerin mevcut kıdem tazminatının iÅŸveren nezdinde kalmasına devam edilmesi ÅŸeklinde özetlenebilir.
FONLARA ULAÅžIM
Mevcut durumda çalışan, emeklilik, kadınlarda evlilik, erkeklerde askerlik, saÄŸlık, vefat, haklı nedenlerle iÅŸten ayrılan veya haksız nedenlerle iÅŸten çıkarılma durumlarında kıdem tazminatına hak kazanıyor. Ä°ÅŸçi tarafında 'cicim.' tazminatları fona aktarılması halinde, tazminatın hak edilmesi koÅŸullarını' ağırlaÅŸtırılacağı endiÅŸesi var. Bu endiÅŸe nedeniyle, iÅŸçi kesimi fikrine temkinli yaklaşıyor. Daha önce iÅŸçi ve iÅŸveren kesimiyle yapılan görüÅŸmelerde, kıdem tazminatlarının fona aktarılması için, sistemden çıkış ÅŸartları emeklilik, vefat ve sistemde en a: 10-15 yıl kalan iÅŸçilerin ev gibi yüklü ödemeler için sistemde birikimlerin yarısını kullanabilmesi olarak sıralanmıştı.
KIDEM TAZMINATÄ° MIKTAR!
Mevcut durumda çalışılan her bir yıl için, bir brüt maaÅŸ tutarına denk gelen kıdem tazminatı tutarını her aya böldüÄŸümüzde, iÅŸçinin brüt aylık ücretinin yüzde 8.33'üne denk geldiÄŸi görülüyor. Her ay böyle bir tutarı iÅŸletme dışına aktarmak, iÅŸveren tarafından ek yük olarak görülüyor. Ä°ÅŸverenler daha düÅŸük oranlarda yüzde 3, 4, 5 gibi kar payı önerisinde bulunuyor. Bu kez ileri iÅŸçi tarafı, kıdem tazminatı tutarının aylık brüt ücrete denk olmayacağını, kıdem tazminatının azalacağını ileri sürerek, buna itiraz ediyor.
Ä°Åž BARIÅžININ KORUNMASI
Kıdem tazminatlarının bireysel emeklilik sistemine aktarılması halinde iÅŸletmelerdeki iÅŸ barışının korunamayacağı yönünde kaygılar var. Ä°ÅŸverenler çalışanları iÅŸletmede tutmanın zorlaÅŸacağı konusunda endiÅŸeliler. Daha önce kıdem tazminatını yakmak istemeyen çalışanlar da, iÅŸverenlerin ücret ve çalışma koÅŸullarına uyum saÄŸlama eÄŸilimi gösteriyordu. Kıdem tazminatlarının bireysel emeklilik sistemine aktarılması halinde, çalışanın iÅŸinden memnuniyetsizliÄŸi, iÅŸten ayrılması kolaylaÅŸtıracak. Daha iyi ÅŸartlarda bir iÅŸ bulan veya iÅŸinden memnun olmayan çalışanlar kolayca baÅŸka iÅŸ arayışına girebilecek. Bunun iÅŸverene yansıması ise, deneyimli ve yetkin personeli ÅŸirkette tutmak zorlaÅŸacak. Ya da deneyimli ve yetkin personele daha yüksek ücret ödemek gerekecek.
HAVUZ FON — BIREYSEL FON
Kıdem tazminatlarının fona devri konusunda iÅŸçi tarafında tereddüt yaratan konulardan birisi de, iÅŸsizlik fonu benzeri kurulacak bir havuz fonun, amacı dışında kullanılacağı ve iÅŸçilerin hak kaybına uÄŸrayacağı konusu. Havuz fon ÅŸeklinde oluÅŸturulacak bir fon sisteminde, bütün iÅŸçi, iÅŸveren ve devlet aynı fona katkıda bulunuyor ve bu fonun yönetimi kamu tarafından yapılıyor. Ä°ÅŸçi ve iÅŸverenin fonun yönetimine herhangi bir müdahalesi olamıyor. Bireysel fon sisteminde ise, her iÅŸçi için açılacak hesaplarda iÅŸçiler birikimlerini görebilir, fon dağılımı deÄŸiÅŸikliÄŸi ile daha yüksek getiri saÄŸlamaya çalışabilir.
KIDEM TAZMINATI HESAPLAR!
HAFTALIK EKONOMÄ° DERGISI 11 - 17 AÄžUSTOS 2019 PARA 61
zeynep.candan@paradergi.com.tr